Xây dựng và
ban hành văn bản quy phạm pháp luật là nhiệm vụ có tính rường cột trong xây dựng
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Muốn xây dựng
hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có chất lượng, vừa phù hợp với thực tiễn, vừa
theo kịp xu hướng phát triển của thực tiễn đòi hỏi các cơ quan, tổ chức, cá
nhân được giao nhiệm vụ soạn thảo, dự thảo văn bản đó phải có trách nhiệm cao,
có kiến thức chuyên môn sâu về lĩnh vực mình được giao soạn thảo.
Đặc biệt là
các tổ chức, cá nhân khi tham gia vào quy trình soạn thảo phải luôn công tâm,
minh bạch, tuyệt đối không được đan cài lợi ích của ngành mình, tổ chức mình
vào trong văn bản quy phạm pháp luật thì mới làm cho văn bản quy phạm pháp luật
đạt được tính cách mạng và khoa học.
Thực tiễn cho
thấy, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của mỗi
quốc gia. Quốc gia nào có hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đầy đủ, chính
xác, khoa học, toàn diện thì quốc gia đó sẽ có nhiều thuận lợi trong quản lý xã
hội, điều chỉnh hành vi của con người, tạo ra nhiều cơ hội cho sự phát triển.
Đối với nước
ta, là nước đang trong quá trình phát triển, còn nhiều lĩnh vực mới, vấn đề, hiện
tượng mới nảy sinh cần phải được điều chỉnh bằng luật pháp, do đó công tác xây
dựng các văn bản quy phạm pháp luật càng phải được tiến hành khẩn trương, nhưng
phải chặt chẽ, khoa học. Việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật phải bảo đảm
đúng với thẩm quyền, hình thức, quy trình, thủ tục theo quy định của Luật Ban
hành văn bản quy phạm pháp luật.
Trong những
năm gần đây, công tác ban hành các văn bản quy phạm pháp luật đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ
Quốc hội, Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo sát sao tới mức quyết liệt để nhằm tháo gỡ
những vướng mắc, làm giảm, tiến tới chấm dứt việc nợ đọng văn bản quy phạm pháp
luật.
Các bộ, ban,
ngành Trung ương, các UBND, sở, ban, ngành các địa phương được giao nhiệm
vụ soạn thảo dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là các văn bản luật,
dưới luật cũng đã có những cố gắng, bảo đảm cho các văn bản pháp luật sau khi dự
thảo có nội dung, hình thức sát với yêu cầu thực tiễn, đúng với quy định của luật,
sát với sự chỉ đạo của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ.
Chỉ tính
riêng trong 6 tháng đầu năm 2022, các bộ, ngành đã xây dựng, trình ban hành hoặc
ban hành theo thẩm quyền 255 văn bản quy phạm pháp luật. Các địa phương ban
hành hơn 1.500 văn bản quy phạm pháp luật cấp tỉnh, hơn 1.300 văn bản quy phạm
pháp luật cấp huyện và 478 văn bản quy phạm pháp luật cấp xã. Hầu hết các văn bản
quy phạm pháp luật sau khi được cấp có thẩm quyền thông qua và ban hành đã phát
huy được tác dụng trong quản lý xã hội, điều chỉnh hành vi của các tổ chức, cá
nhân.
Tuy nhiên
trong quá trình soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật cũng còn một số cơ
quan, tổ chức, cá nhân chưa thấm nhuần tư tưởng công minh, chính trực, tính phổ
thông, do đó đã xuất hiện các dự thảo văn bản luật, dưới luật mang hơi hướng lợi
ích cục bộ theo kiểu “cuốc giật vào lòng” đối với một số tổ chức, cá nhân, nhất
là đối với các cơ quan, bộ, ngành được giao trực tiếp đảm nhiệm dự thảo văn bản
luật; hoặc soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật với các điều khoản nội dung
không rõ ràng, gây ra sự lúng túng trong áp dụng, vận dụng.
Thực tế này
đã diễn ra, bằng chứng là có khá nhiều văn bản luật khi trình ra Quốc hội đã bị
các đại biểu bỏ phiếu không tán thành, buộc cơ quan chủ quản và các cơ quan
liên quan phải chuẩn bị lại. Những văn bản quy phạm pháp luật này thường có nội
dung trùng lặp, chồng chéo giữa chức năng, nhiệm vụ của cơ quan này với cơ quan
khác, giữa ngành, lực lượng này với ngành, lực lượng khác đã được luật hóa; hoặc
là chồng chéo về mặt nội dung giữa các văn bản luật.
Cũng có những
tổ chức, cá nhân khi được giao soạn thảo dự thảo văn bản luật đã cố tình làm
cho quyền của ngành mình, cơ quan mình “phình ra” trong một số điều, khoản, mục
của luật, hoặc văn bản dưới luật. Nếu như các cơ quan, tổ chức, cá nhân có nhiệm
vụ giám sát, góp ý vào văn bản luật vì những lý do nào đó mà bỏ qua, thì sau
khi văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực thi hành sẽ gây cản trở trong quá
trình thực thi pháp luật và gây phiền nhiễu đối với các đối tượng được điều chỉnh
trong luật.
Hệ lụy thứ nhất
của việc soạn thảo và ban hành những văn bản pháp luật “có sạn” là sẽ tạo ra một
hệ thống văn bản pháp luật không phù hợp với thực tiễn, hoặc là có luật cũng
như không, dẫn đến hiện tượng mất công bằng trong xã hội. Xuất phát từ sự “có thể
co giãn” của văn bản luật mà cơ quan nắm quyền thực thi pháp luật có thể vận dụng
tùy tiện, có lợi cho người này, tổ chức này, hoặc ngược lại, lâu dần dẫn đến mất
niềm tin của nhân dân vào luật pháp và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai là văn
bản luật nếu có những “lỗ hổng” sẽ đẻ ra sự nhũng nhiễu, cửa quyền của cơ quan,
tổ chức, cá nhân thực thi pháp luật và cũng là chỗ để một số đối tượng lợi dụng
“lách luật” hòng trục lợi hoặc làm những điều phi pháp.
Thứ ba là việc
chuẩn bị các văn bản quy phạm pháp luật thiếu chuẩn mực, lợi ích cục bộ sẽ làm
mất đi tính khoa học của văn bản luật, thể hiện tư duy lạc hậu, trình độ, nhận
thức hạn chế của cơ quan, tổ chức, cá nhân đảm nhiệm soạn thảo, xa hơn là các
văn bản này sẽ làm chậm tiến độ ban hành văn bản pháp luật, làm cho một số hành
vi, lĩnh vực nảy sinh trong thực tiễn chậm được luật hóa, dẫn đến kéo lùi sự
phát triển của xã hội.
Khắc phục các
văn bản quy phạm pháp luật có “lỗ hổng”; khắc phục tư duy “cuốc giật vào lòng”,
mưu mô lợi ích cục bộ trong việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp
luật là việc cấp thiết phải thực hiện rốt ráo và triệt để. Trước hết, các cơ
quan chức năng phải thường xuyên rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, bảo
đảm cho các văn bản này có sự thống nhất về nội dung, không chồng chéo về lĩnh
vực, vấn đề cần điều chỉnh trong văn bản luật. Khi phát hiện các “lỗ hổng”, các
dấu hiệu trục lợi của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong văn bản luật thì kiên quyết
kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, kể cả văn bản luật mới có hiệu lực thi
hành.
Về vấn đề
này, trong hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2022, Bộ trưởng Bộ Tư pháp
Lê Thành Long cho rằng: “Cần phải đẩy mạnh kiểm tra, rà soát văn bản vừa toàn
diện, vừa có trọng tâm, trọng điểm. Các cơ quan chức năng phải đôn đốc, bảo đảm
kết luận kiểm tra được thực hiện kịp thời, đúng pháp luật; chú trọng xử lý kết
quả rà soát các quy định pháp luật mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp với thực
tiễn…”.
Việc đào tạo,
xây dựng đội ngũ chuyên gia cao cấp về soạn thảo dự thảo văn bản luật là việc cấp
thiết nên cần phải được tiến hành chặt chẽ. Đội ngũ chuyên gia này có thể là
các luật sư, hoặc các cán bộ tư pháp có kinh nghiệm, có trình độ cao về các
chuyên ngành, lĩnh vực và am hiểu sâu sắc về luật pháp.
Về mặt vĩ mô
thì cần phải nâng tỷ lệ đại biểu chuyên trách của Quốc hội, bảo đảm cho mỗi đại
biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực sự là một chuyên gia của đất nước
về một lĩnh vực nào đó và họ chính là những người thẩm định, giúp Quốc hội, Ủy
ban Thường vụ Quốc hội thông qua các văn bản quy phạm pháp luật một cách chính
xác, khoa học.
Đối với các
loại văn bản dưới luật, thì trước khi soạn thảo cần phải rà soát, xây dựng đội
ngũ soạn thảo dự thảo sao cho minh bạch và phải thực sự vì công việc, “dĩ công
vi thượng”. Tuyệt đối không vì có tình cảm với người này, người kia mà đưa họ
vào ban soạn thảo, như vậy dễ dẫn đến những lệch lạc trong khâu soạn thảo.
Việc thông
qua các văn bản này phải được thẩm định kỹ càng thông qua các hội đồng được lập
ra bởi những người có trách nhiệm, bảo đảm thực hiện đúng quy trình, không làm
ngang, làm tắt. Hiện nay có khá nhiều cơ quan, đơn vị không tổ chức các cuộc họp
hội đồng thông qua các văn bản quy phạm pháp luật nên đã “xin ý kiến” bằng văn
bản đối với từng cá nhân. Vì thế việc góp ý đôi khi cũng không chặt chẽ, dẫn đến
việc góp ý chất lượng không cao làm ảnh hưởng đến chất lượng văn bản.
Văn bản quy
phạm pháp luật chuẩn mực, khoa học, cách mạng sẽ là cơ sở để xây dựng một xã hội
phát triển, tiến bộ. Ở đó, các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh của văn bản
quy phạm pháp luật đều có quyền lợi, nghĩa vụ như nhau.
Văn bản quy
phạm pháp luật càng toàn diện, chặt chẽ, minh bạch thì càng hạn chế được sự
nhũng nhiễu, ngăn chặn hiện tượng tiêu cực của những người thực thi công vụ, đồng
thời thể hiện được tính ưu việt của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Vì vậy, mỗi
người khi được giao nhiệm vụ cần phải nêu cao tinh thần “dĩ công vi thượng”, loại
bỏ hoàn toàn tư duy, lợi ích cục bộ, thực hiện nhiệm vụ soạn thảo dự thảo văn bản
quy phạm pháp luật một cách công minh, chính trực, vì nhân dân, vì sự phát triển
của đất nước. Tất cả thành viên trong bộ phận tham gia soạn thảo đều nêu cao
tinh thần ấy thì chắc chắn hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta sẽ đạt
được tính khoa học, phát triển và thực sự có lợi cho quốc gia, dân tộc.
0 nhận xét: