(baovenentang.org.vn). Chủ
nghĩa dân túy đã và đang phát triển mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến hệ thống
chính trị ở nhiều quốc gia trên thế giới, ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế. Tại Việt
Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, chủ nghĩa
dân túy chưa hình thành trào lưu có ảnh hưởng đến đời sống chính trị – xã hội.
Tuy nhiên, đã có những biểu hiện “dân túy” trong cán bộ, đảng viên. Việc kịp thời
nhận diện và tổ chức phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với những biểu hiện của chủ
nghĩa dân túy trong cán bộ, đảng viên là rất bức thiết để hạn chế những hậu quả
tiêu cực, tạo môi trường hoà bình, ổn định phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát
triển đất nước.
Chủ nghĩa dân
túy – xu hướng chính trị gây tranh cãi
Thuật ngữ “chủ
nghĩa dân túy” được sử dụng từ những năm 1890 tại Mỹ trong phong trào thúc đẩy
người dân nông thôn và Đảng Dân chủ chống lại những người Đảng Cộng hòa thường
sống tập trung ở đô thị. Thuật ngữ này cũng được sử dụng để nói đến phong trào
của các trí thức ở Nga tự ghét bỏ tầng lớp của mình và đồng cảm với giai cấp
nông dân vào thế kỷ XIX.
Trong thời kỳ
Chiến tranh lạnh, thuật ngữ chủ nghĩa dân túy được sử dụng khá lỏng lẻo để chỉ
những phong trào chính trị – xã hội khác nhau, từ chủ nghĩa phát xít đến chủ
nghĩa cộng sản… Đến năm 2004, Cas Muddle, giáo sư chính trị học tại Đại học
Georgia đã đưa ra một khái niệm ngày càng có ảnh hưởng về chủ nghĩa dân túy,
cho rằng đây là một “hệ tư tưởng mỏng”, chỉ đơn thuần xây dựng lên một khuôn khổ:
một dân tộc trong sạch chống lại một tầng lớp tinh hoa mục nát. Giải thích xã hội
theo cách rất đơn giản rằng xã hội bị phân hóa thành hai tuyến giữa một bên là
người dân và bên kia là “giới tinh hoa” – những người có quyền thế nắm giữ quyền
lực chính trị, tài sản hoặc đặc quyền, đặc lợi, có trình độ chuyên môn trong xã
hội. Những người theo chủ nghĩa dân túy cho rằng người dân thì trong sạch,
trong khi giới tinh hoa thì tham nhũng, thường xuyên nói dối, tìm cách kiểm
soát và nô dịch nhân dân.
Tuy có rất nhiều
cách hiểu và định nghĩa khác nhau nhưng về bản chất có thể coi chủ nghĩa dân
túy là “một trào lưu, phong trào chính trị mang tính chất mị dân, sử dụng tâm
lý bất mãn của người dân với các vấn đề bất cập trong xã hội, xung đột lợi ích
giữa các nhóm đa số và thiểu số trong xã hội để tác động, kêu gọi, tổ chức phong
trào nhằm tập hợp, tranh thủ quần chúng phục vụ mục đích chính trị của cá nhân
hay tổ chức”.
Chủ nghĩa dân
túy có thể phát triển mạnh mẽ ở các xã hội dân chủ theo kiểu phương Tây, nơi có
hệ thống chính trị đa đảng phái, “bầu cử tự do” và “xã hội dân sự” hoạt động mạnh.
Điều đó là do phương thức đấu tranh chủ yếu của chủ nghĩa dân túy là thông qua
bầu cử và đấu tranh nghị trường gắn liền với những cá nhân đại diện có cá tính
mạnh mẽ, sức thu hút cá nhân, có tài hùng biện thuyết phục và truyền cảm hứng cho
đám đông. Tuy nhiên, các trào lưu dân túy dù phát triển mạnh mẽ nhưng thường chỉ
tồn tại trong thời gian ngắn và không bền vững do không có cơ sở chính trị vững
chắc vì thiếu sự ủng hộ của giới tinh hoa, không tận dụng được kinh nghiệm của
các lực lượng chính trị – xã hội rộng rãi để quản lý, điều hành đất nước một
cách hiệu quả.
Từ năm 2016 đến
nay, tình hình chính trị – xã hội thay đổi sâu sắc, ảnh hưởng của dịch bệnh,
suy thoái kinh tế, xung đột Nga – Ukraine làm tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, khoảng
cách giàu – nghèo ngày càng sâu sắc, nguy cơ mất hòa bình, ổn định an ninh….
Tình hình đó đã thúc đẩy chủ nghĩa dân túy phát triển mạnh mẽ, gắn liền với chủ
nghĩa dân tộc và chủ nghĩa biệt lập, ảnh hưởng sâu sắc đến tình hình chính trị
thế giới. Qua đó, làm tăng thêm mâu thuẫn nội bộ tại các quốc gia, phát triển
chủ nghĩa bảo hộ, gia tăng cạnh tranh và nguy cơ xung đột trong quan hệ quốc tế.
Những sự kiện điển hình như: (1) Những nhà dân túy ở Anh đã khai thác tâm lý lo
ngại làn sóng nhập cư sẽ làm xáo trộn văn hoá, bất ổn an ninh, nguy cơ đánh mất
cơ hội việc làm của người bản xứ và sự khó khăn của nước Anh khi phải đóng góp
khoản ngân sách lớn cho Liên minh Châu Âu (EU) để thành công trong việc vận động
người dân bỏ phiếu ủng hộ việc Anh rời EU vào tháng 01/2020, tạo ra nguy cơ EU
lâm vào khủng hoảng và sụp đổ. (2) Ứng cử viên Đảng Cộng hoà Donald Trump với
khẩu hiệu tranh cử “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” cùng với các chính sách như lên
án lỗ hổng về thuế khoá, phản đối hiệp định thương mại tự do, chống người nhập
cư và cam kết ưu tiên công ăn việc làm cho người dân thông qua các phát ngôn
gây sốc trên truyền thông đã đánh trúng sự phẫn nộ của hàng triệu người Mỹ da
trắng thuộc tầng lớp lao động và trung lưu, đã giành thắng lợi trong cuộc bầu cử
Tổng thống Mỹ vào tháng 11/2016.
Những biểu hiện
“dân túy” trong cán bộ, đảng viên hiện nay
Ở Việt Nam, dưới
sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, chủ nghĩa dân túy
chưa hình thành trào lưu có ảnh hưởng đến đời sống chính trị – xã hội. Tuy
nhiên, đã có một số vụ việc có những biểu hiện bước đầu của chủ nghĩa dân túy,
bị các thế lực thù địch, phản động bên ngoài lợi dụng để hoạt động chống phá.
Tiêu biểu như vụ việc biểu tình, gây rối an ninh trật tự tại tỉnh Bình Thuận
năm 2019. Trong vụ việc này, lợi dụng tâm lý bức xúc của một số người dân phản
đối mức độ ô nhiễm nghiêm trọng của Nhà máy nhiệt điện BOT Vĩnh Tân 1 chưa được
chính quyền địa phương giải quyết triệt để và nhiều ý kiến trái chiều, quan ngại
liên quan yếu tố nước ngoài về dự thảo Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt
và Luật An ninh mạng, các thế lực thù địch, đối tượng bất mãn, cơ hội chính trị,
thoái hoá, biến chất đã kích động một bộ phận người dân thiếu hiểu biết tham
gia biểu tình, đập phá trụ sở cơ quan công quyền làm ảnh hưởng đến tình hình an
ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Thuận nói riêng
và cả nước nói chung.
Sự việc trên cho
thấy chủ nghĩa dân túy có thể phát triển ở nước ta dưới sự tác động của chủ
nghĩa dân túy trên thế giới và những yếu tố bất ổn nội tại như: tình trạng suy
thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tham ô, tham nhũng, “lợi ích
nhóm” của một bộ phận cán bộ, đảng viên; sự gia tăng phân hóa giàu – nghèo, bất
bình đẳng trong xã hội; xung đột xã hội, tranh chấp, khiếu kiện, nhất là liên
quan đất đai, ô nhiễm môi trường, dân tộc, tôn giáo chưa được giải quyết triệt
để; việc thực hiện quy định dân chủ tại một số nơi còn chưa nghiêm túc dẫn đến
bức xúc trong quần chúng nhân dân… Nếu chủ nghĩa dân túy bị bị các thế lực thù
địch và phần tử xấu lợi dụng để chống phá Đảng, Nhà nước sẽ đem lại hậu quả xấu
cho sự ổn định và phát triển của đất nước.
Hiện nay, chủ
nghĩa dân túy cũng đã dần len lỏi, xâm nhập vào đội ngũ cán bộ, đảng viên, thể
hiện dưới dạng thủ đoạn chính trị của các cá nhân có những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” để đạt được mục đích chính trị, lợi ích cá nhân.
Thứ nhất, suy
thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham ô, tham nhũng, cục bộ,
địa phương, thiếu dân chủ trong lãnh đạo, điều hành, thao túng công tác cán bộ,
trù dập những người dám đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, dân chủ hình thức
để áp đặt đoàn kết xuôi chiều nhằm phục vụ ý đồ cá nhân, “lợi ích nhóm”. Những
biểu hiện này lại được “ngụy trang” dưới danh nghĩa hành động quyết liệt, tinh
thần “dám nghĩ, dám làm, dám nhận trách nhiệm” vì lợi ích chung của tập thể và
nhân dân, không có động cơ vụ lợi cá nhân. Đồng thời, lợi dụng truyền thông, mạng
xã hội để “đánh bóng tên tuổi”, thu hút sự ủng hộ của quần chúng, tranh thủ phiếu
bầu trong các cuộc bầu cử.
Thứ hai, có
những phát ngôn “theo đuôi quần chúng”, đặt lợi ích trước mắt của một bộ phận
quần chúng lên trên dù không đúng với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước. Những cán bộ, đảng viên này thường là những người có chức
vụ, quyền hạn ở các cơ quan dân cử, là trí thức, chuyên gia, nhà khoa học lợi dụng
các cuộc họp, hội nghị, hội thảo, các buổi tiếp xúc cử tri để đưa ra những quan
điểm, thông tin, phát biểu “gây bão” phù hợp với lợi ích cục bộ và tâm lý của một
bộ phận quần chúng về các vấn đề đang được dư luận xã hội quan tâm, tập trung
khoét sâu vào những tồn tại, hạn chế, khuyết điểm của chính quyền trong công
tác quản lý nhà nước nhằm tạo sự chú ý, được truyền thông tung hô, tạo ảnh hưởng
lớn đến quần chúng.
Thứ ba, phát
ngôn, soạn thảo “hồi ký”, “nhật ký”, cung cấp thông tin tiêu cực, thiếu kiểm chứng
liên quan quá trình công tác, vấn đề nội bộ các cơ quan, đơn vị đã hoặc đang
công tác để bịa đặt, xuyên tạc, lừa bịp nhân dân về tình hình chính trị nội bộ
Đảng; lợi dụng những hạn chế, thiếu sót trong quá trình phát triển kinh tế – xã
hội của đất nước để gieo rắc sự nghi ngờ trong quần chúng nhân dân về khả năng
lãnh đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước qua các thời kỳ. Qua đó, phủ định chủ
nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quy kết thể chế chính trị ở Việt Nam
“tạo lập vị trí của Đảng đứng trên Hiến pháp”, “Đảng đã và đang tham nhũng quyền
lãnh đạo, cai trị đất nước, chuyên quyền, độc đoán”; đòi “đa nguyên chính trị”,
“tam quyền phân lập”, phát triển “xã hội dân sự”, xây dựng chế độ theo kiểu
“dân chủ phương Tây”.
Thứ tư, một
số cán bộ, đảng viên có biểu hiện bất mãn, thể hiện rõ tư tưởng chính trị “cấp
tiến”, bị các thế lực thù địch, đối tượng chính trị, phản động lôi kéo, mua chuộc,
xúi giục tham gia các hoạt động chống Đảng, Nhà nước. Các thế lực thù địch, phản
động sẽ tích cực lợi dụng danh nghĩa “đã hoặc đang là cán bộ, đảng viên” của
các đối tượng này để ra sức tuyên truyền, tung hô, tạo dựng thành “ngọn cờ”
trong “phong trào chống Đảng, Nhà nước”, thông qua các hoạt động “phỏng vấn”,
livestream trên các phương tiện “truyền thông lề trái” trên không gian mạng… để
gây dựng hình ảnh, thu hút sự quan tâm, ủng hộ của quần chúng.
Sự hình thành và
phát triển của những biểu hiện “dân túy” trong cán bộ, đảng viên xuất phát từ
nhiều nguyên nhân. Trước hết, bản thân cán bộ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn
luyện, giảm sút ý chí phấn đấu, sa vào chủ nghĩa cá nhân, không đủ bản lĩnh để
vượt qua những cám dỗ từ lợi ích vật chất, tham vọng quyền lực, danh vọng – đây
là nguyên nhân chủ yếu, mang tính quyết định. Thứ hai, công tác giáo dục chính
trị, tư tưởng, quản lý cán bộ, đảng viên ở một số chi bộ, đảng bộ còn lỏng lẻo,
lơ là, chưa được quan tâm đúng mực, chưa tạo được sức “đề kháng” cho cán bộ, đảng
viên trước những biểu hiện chủ nghĩa dân túy. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ
luật Đảng, xử lý sai phạm của cán bộ, đảng viên có biểu hiện “dân túy” chưa được
chú trọng và thực hiện nghiêm túc. Công tác thông tin, tuyên truyền về những biểu
hiện “dân túy” còn ít về số lượng và chất lượng chưa cao. Công tác quản lý, điều
hành của cấp ủy, chính quyền một số nơi vẫn còn thiếu sót, làm suy giảm niềm
tin của quần chúng nhân dân, tạo điều kiện để những biểu hiện dân túy có “đất”
hoạt động.
Đấu tranh
ngăn chặn các biểu hiện “dân túy” trong cán bộ, đảng viên
Trong thời gian
tới, các biểu hiện “dân túy” trong cán bộ, đảng viên nếu không được ngăn chặn,
đẩy lùi sẽ là một yếu tố tác động tiêu cực đến sự ổn định chính trị – xã hội,
an ninh, quốc phòng ở Việt Nam. Bởi vì, bản thân chủ nghĩa dân túy mang tính chất
đối kháng về tư tưởng đối với sự lãnh đạo của Đảng, nếu phát triển thành phong
trào rộng rãi sẽ gây suy giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chế độ
xã hội chủ nghĩa; gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết toàn dân; đào
sâu các vấn đề mâu thuẫn xã hội, gây khó khăn cho công tác xử lý, giải quyết của
chính quyền; ảnh hưởng đến việc xây dựng môi trường hòa bình, ổn định cho sự
phát triển của đất nước và làm giảm uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Để
nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh với những biểu hiện “dân túy”
trong cán bộ, đảng viên, cần thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, tiếp
tục nghiên cứu, vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng
Hồ Chí Minh trong công cuộc xây dựng đất nước, giữ vững bản chất giai cấp công
nhân của Đảng; đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch,
vững mạnh để củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội
chủ nghĩa. Tập trung cụ thể hoá, thể chế hoá kịp thời các chủ trương của Đảng,
hoàn thiện hệ thống pháp luật; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát
của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, các tổ chức chính trị xã hội và quần
chúng nhân dân để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả
hoạt động của Nhà nước, khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong công tác quản
lý, điều hành.
Hai là, nắm
bắt và giải quyết hiệu quả các vấn đề mâu thuẫn xã hội để triệt tiêu cơ sở phát
triển của chủ nghĩa dân túy. Cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở phải
sâu sát với nhân dân, thực hiện nghiêm túc các quy định, quy chế về phát huy
dân chủ ở cơ sở; thực hiện tốt công tác tiếp công dân, đối thoại với nhân dân,
giải quyết những kiến nghị, lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân; xử lý kịp
thời, dứt điểm các vấn đề bức xúc liên quan đến đời sống nhân dân, các vụ tranh
chấp, khiếu kiện đông người, phức tạp, không để các đối tượng dân túy xuyên tạc,
lôi kéo người dân tập trung đông người gây rối an ninh, trật tự hình thành các
“điểm nóng”.
Ba là, tiếp
tục nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, kịp thời nhận diện các biểu hiện
“dân túy” mới trong cán bộ, đảng viên để cảnh báo đông đảo cán bộ, đảng viên chủ
động nhận diện, phòng ngừa. Hình thức cảnh báo có thể qua kênh thông tin nội bộ
của Đảng và các cơ quan, ban, ngành; thông qua các phương tiện thông tin đại
chúng, mạng Internet; thông qua việc tổ chức các hội nghị, hội thảo… Tổ chức hiệu
quả công tác đấu tranh phản bác, cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ cho cán bộ,
đảng viên và nhân dân về những luận điệu xuyên tạc, mị dân của các đối tượng
dân túy, không để người dân bị lợi dụng tham gia các hoạt động chống phá chính
quyền, gây mất an ninh, trật tự.
Bốn là, bản
thân mỗi cán bộ, đảng viên phải tự tu dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm
chất đạo đức, tích cực học tập nâng cao trình độ, kiến thức chuyên môn; nhận diện
đúng 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, gắn với đấu tranh tự phê bình và phê bình
để phòng ngừa các biểu hiện “dân túy”. Đây là yếu tố quan trọng và mấu chốt vì
suy cho cùng thì “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”; nếu cán bộ, đảng viên tự
tạo được “sức đề kháng” mạnh mẽ thì sẽ không sa vào những biểu hiện “dân túy”.
Năm là, tăng
cường công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng của các chi bộ, đảng bộ, kịp
thời phát hiện, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ, đảng viên có biểu
hiện “dân túy”, không để các thế lực thù địch, phản động có điều kiện lợi dụng
móc nối, lôi kéo tiến hành các hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước. Đồng thời,
thực hiện tốt công tác nắm tình hình, kịp thời phát hiện, đấu tranh ngăn chặn,
có đối sách phù hợp, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm an
ninh quốc gia của những trường hợp có biểu hiện “dân túy”, trong đó chú trọng
công tác cảm hoá, giáo dục để họ có thể nhận thức được những sai lầm, vi phạm của
bản thân, thể hiện chính sách nhân đạo, nhân văn của Đảng, Nhà nước ta để họ sửa
chữa, khắc phục, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.
0 nhận xét: