Sự xuất hiện của Internet đã tạo ra một bước ngoặt lớn trong
lịch sử phát triển của văn minh nhân loại. Và từ đây, internet kéo theo một số
thay đổi trong cuộc sống của nhiều cộng đồng dân cư, trong phong cách, thói
quen, sở thích,… của nhiều người. Riêng về ngôn ngữ, bên cạnh những yếu tố tích
cực, tiếp cận kịp thời sự phát triển của khoa học-công nghệ, đã xuất hiện thói
quen sử dụng “ngôn ngữ mạng” lệch chuẩn ở một bộ phận người dùng với nhiều hạn
chế có thể tác động tiêu cực đến giới trẻ, nên sớm cần được quan tâm chấn chỉnh
cho phù hợp.
“Ngôn ngữ mạng” là khái niệm thường được sử dụng để chỉ cách
nói/cách viết được sử dụng trên môi trường mạng, chủ yếu là các địa chỉ phi
chính thống như các mạng xã hội Facebook, YouTube, Twitter, TikTok, Instagram,…
đến nhiều kênh giao tiếp khác như Zalo, Viber, WhatsApp, và thường được thể
hiện qua livestream, comment, chát… Gọi là phi chính thống nhưng ảnh hưởng của
chúng trong cuộc sống hằng ngày của mỗi cộng đồng lại vô cùng to lớn. Chính vì
thế, trước tình trạng thói quen thể hiện ngôn ngữ qua các kênh kể trên của một
số lượng người sử dụng không nhỏ có độ chênh nhất định so với ngôn ngữ được sử
dụng như chuẩn mực giao tiếp, giảng dạy, học tập, đưa vào sách vở, nhiều bậc
phụ huynh không khỏi lo ngại về việc các diễn đạt ngôn ngữ phi chính thống đó
sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến việc tiếp thu ngôn ngữ chuẩn mực của con em mình.
Quan sát các trang mạng xã hội, có thể dễ dàng thấy nhiều biểu
hiện của sự lệch lạc tiếng Việt trong cách nói và cách viết, từ việc làm biến
dạng vỏ từ ngữ hay cố tình viết sai chính tả, chẳng hạn: buồn viết thành bùn,
luôn thành lun, rồi viết thành rùi, nhé viết thành nhóe, nhá thành ná, xinh
thành xưn/xuynh/xynh, mình thành mềnh, yêu thành iu, thế thành thía,… làm sao
thành nàm thao, như này thành dư lày, rồi thành dồi, sợ thành xợ, cô giáo thành
kô záo, giá cả thành zá cả, trai đẹp thành zai đẹp, đẹp trai thành đập chai…
Một số bạn trẻ còn tạo ra lối viết tắt từ đơn giản đến phức tạp như: chồng
thành ck, vợ thành vk, trước thành trc, được thành dc, với thành vs, ha ha
thành kk… Ðể tránh sự kiểm soát của phụ huynh, nhiều bạn trẻ còn tự quy ước với
nhau để tạo ra cách viết chỉ hai người hoặc người trong nhóm mới hiểu được.
Những lối ví von kiểu mới được nhiều người ưa dùng thoạt nhìn có dáng dấp như
thành ngữ, tục ngữ nhưng thực chất đều là những đơn vị mới được giới trẻ cấu
tạo và sử dụng như ngôn từ hằng ngày của họ: Buồn như con chuồn chuồn, phê như
con tê tê, ác như con tê giác, chán như con gián, hổ báo trường mẫu giáo, dân chơi
không sợ mưa rơi… Ða số đơn vị ngôn từ như thế chỉ liên kết về mặt hiệp vần cho
vui tai chứ không có liên hệ về mặt ngữ nghĩa như các câu thành ngữ, tục ngữ cổ
truyền, mẫu mực.
Cùng với việc làm méo mó, biến dạng tiếng Việt, hiện tượng chêm
xen tiếng Anh vào câu chuyện hằng ngày hoặc trên các kênh giao tiếp của giới
trẻ ngày càng trở nên dày đặc, các từ ngữ tiếng Anh được sử dụng với tần số
cao. Trong nhiều trường hợp, điều này tạo ra trở ngại khi người lớn tuổi muốn
giao tiếp hoặc muốn đọc thông tin từ phía người trẻ. Nhiều đơn vị từ ngữ nay đã
trở thành cửa miệng của giới trẻ như: check in, bill, deadline, online, off,
live, show, sale, menu, lập team… Rồi là nói tắt, viết tắt với tiếng Anh như
BWF, one for night (149)… Không chỉ có thế, việc chêm xen tiếng Anh còn bị lạm
dụng trong nhiều bài hát do giới trẻ sáng tác và đã được phát tán/xuất bản một
cách khá tự do trên mạng, đôi khi nằm ngoài sự kiểm soát của cơ quan chức năng.
Ðiển hình như trường hợp một số ca sĩ có số người hâm mộ đông đảo thường xuyên
sáng tác, thể hiện những ca khúc có ca từ chêm xen các câu, từ tiếng Anh. Có
người viết nhạc trẻ tuổi còn “sính ngoại” đến mức không chỉ chêm xen tiếng Anh
vào ca từ như “Why it’s me. Làm sao đây? trước mắt tôi là… Tell me… Khi tất cả
những yêu thương sau lưng chỉ là dối trá. I can’t suffer unpredictable things
you did to me” (bài: Không cần thêm một ai nữa) mà còn sử dụng cả nghệ danh
“như Tây” là Mr.Siro ft. BigDaddy!
Tình trạng cách nói, cách viết tiếng Việt lệch chuẩn xuất hiện
tràn lan và có xu hướng ngày càng tăng trong thời gian qua đang gây nhức nhối,
phản cảm, lo lắng với nhiều người, đặc biệt là những người quan tâm tới việc
giữ gìn những giá trị văn hóa dân tộc, trong đó có ngôn ngữ. Thực ra, không
phải đến hôm nay chúng ta mới phải lên tiếng về các vấn đề liên quan tiếng
Việt. Ngay từ năm 1966, Thủ tướng Phạm Văn Ðồng từng phát động phong trào Giữ
gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Khi ấy, một hội thảo trang trọng được tổ chức
đã quy tụ sự tham gia của rất nhiều trí thức nổi tiếng với hàng trăm báo cáo,
tham luận đều xoay quanh vấn đề làm sao để nói và viết tiếng Việt ngày càng trở
nên hay hơn, đúng hơn, chính xác và hấp dẫn hơn. Ðiều ấy cũng đồng nghĩa với
việc tiếng Việt cần đạt được sự chuẩn hóa trên các phương tiện thông tin đại
chúng, trong các văn bản có tính pháp quy, trong các tác phẩm được xuất bản, in
ấn trên lãnh thổ Việt Nam.
Khi internet như đã trở thành yếu tố không thể thiếu trong cuộc
sống hiện đại, chúng ta buộc phải chấp nhận một môi trường hoạt động mới của
tiếng Việt, đó là môi trường mạng cùng sự ra đời của “ngôn ngữ mạng”. Về cơ
bản, tiếng Việt thể hiện qua “ngôn ngữ mạng” vẫn nằm trong cơ chế chung của các
quy tắc đã được cộng đồng thừa nhận về từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp. Nhưng sự quá
đà của một bộ phận người sử dụng internet, nhất là giới trẻ khiến không ít
người lo ngại về việc tiếng Việt mất đi vẻ đẹp chuẩn chỉ, sự trong sáng tự
nhiên. Hơn thế nữa, khi trẻ em tiếp xúc với mạng internet ngày càng sớm thì ảnh
hưởng của cách nói, cách viết lệch chuẩn như thế vào các tâm hồn ngây thơ,
trong sáng là điều khá rõ ràng, ai cũng cảm nhận được. Nhiều phụ huynh không
khỏi giật mình khi thấy con em họ mới học lớp 1, lớp 2 đã thuộc rất nhanh những
câu rap ngắt nhịp với nội dung khá thô tục và suồng sã, đang bị nhiều người lên
án như: “Em đừng la/liếm anh, Anh bỏ hồng/trần vì em, Không bao/giờ bế con…”.
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng nặng nề suốt thời gian qua,
nhiều trường học phải đóng cửa, học sinh phải học online, việc truy cập vào
internet là điều tất yếu, vì thế sự tiếp xúc với những cách nói cách viết thiếu
chuẩn mực ngày càng lan tràn với tốc độ chóng mặt. Vậy làm thế nào để có thể
giải quyết được tình trạng nêu trên?
Khi dịch bệnh còn nhiều phức tạp như hiện tại, nhiều trẻ em ở
thành phố, ngoài giờ học rất dễ nguy cơ chỉ biết đắm mình trong trò chơi điện
tử, phim hoạt hình, hoặc một số trang mạng xã hội. Các em thiếu đi sự định
hướng trong đọc sách để mở rộng khả năng ngôn ngữ, và bị hạn chế về vận động,
tương tác với môi trường bên ngoài, xa lạ trước những vẻ đẹp của thế giới tự
nhiên. Do đó sự phối hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường càng phải được
tiến hành một cách sâu sát, cụ thể. Chỉ khi đem đến cho các em vẻ đẹp đích thực
của đời sống và ngôn ngữ, thì những biểu hiện lệch chuẩn mới từng bước bị đẩy
lùi. Các thầy cô giáo dạy Ngữ văn trong trường phổ thông, bên cạnh các tác phẩm
bắt buộc phải học trong chương trình, nên giới thiệu với học sinh các tác phẩm
cần đọc, phù hợp với từng lứa tuổi của các em. Khuyến khích các em đến với tác
phẩm văn học phù hợp, qua vẻ đẹp của ngôn ngữ âm nhạc, qua tục ngữ, ca dao, dân
ca, đặc biệt là qua giao tiếp hằng ngày của phụ huynh và người lớn tuổi,… chúng
ta có thể giúp các em cảm nhận và tiếp nhận được cái hay, cái đẹp trong tiếng
nói của cha ông.
Bên cạnh đó, lối nói tắt, viết tắt, cố tình viết sai chính tả
hầu như chỉ có cơ hội tồn tại trên môi trường mạng, bởi khi thực hiện bài vở
trên lớp, học sinh, sinh viên vẫn phải viết theo những chuẩn mực đã được tiếp
thu từ môi trường giáo dục chính thống. Cũng cần bình tĩnh để nhìn nhận rằng,
xét cho cùng, việc giới trẻ sử dụng tiếng Việt với nhiều lệch chuẩn chỉ là một
lát cắt rất nhỏ trong dòng chảy bất tận của tiếng Việt. Không vì một vài cá
nhân hoặc một nhóm người mà tiếng Việt lại dễ dàng thay đổi diện mạo nghìn đời
của nó. Chỉ cái hay, cái đẹp, cái hợp lý và tiện dụng mới là những thứ có cơ
hội ở lại lâu dài và bền vững cùng cộng đồng. Tuy nhiên, để giảm bớt những tác
động tiêu cực đến thói quen sử dụng ngôn ngữ, góp phần định hướng một cách tốt
nhất cho các thế hệ con em chúng ta khi nói và viết tiếng Việt, bên cạnh sự
chung tay của cả xã hội, rất cần đến sự vào cuộc tích cực của các nhà khoa học,
đội ngũ giáo viên, các cơ quan hữu quan, các đơn vị có trách nhiệm trong việc
bảo vệ, xây dựng giá trị, chuẩn mực văn hóa cho cộng đồng.
Thực tế, việc sử dụng ngôn ngữ trên mạng đã và đang có sự kiểm
soát khá hiệu quả từ phía người quản lý, điều hành. Những phát ngôn, hình ảnh
thiếu chuẩn mực đều bị nhắc nhở, thậm chí chủ nhân của phát ngôn, hình ảnh xấu
phải chịu xử phạt với những mức độ khác nhau. Ðiều này là cần thiết và cần đẩy
mạnh hơn nữa nhằm góp phần gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt. Bên cạnh đó,
những cá nhân có ảnh hưởng trong cộng đồng mạng, nhất là người nổi tiếng, cần
nâng cao trách nhiệm và ý thức trong việc sử dụng ngôn ngữ hằng ngày của mình
trên các trang cá nhân, từ đó hỗ trợ và đem đến những tác động tích cực với xã
hội nói chung, với sự phát triển của trẻ em nói riêng. Và sự nỗ lực của mỗi
người sẽ tạo ra động lực để toàn xã hội thêm yêu tiếng Việt như một tình cảm tự
nhiên, nhân bản, còn mãi trong trái tim mỗi người Việt Nam.
0 nhận xét: