Sương mù não,
giảm trí nhớ là một trong những triệu chứng thần kinh phổ biến nhất được ghi nhận
ở bệnh nhân hậu Covid-19. TS.BS. Lê Thanh Hải – Giám đốc Bệnh viện Phổi Thừa
Thiên – Huế hướng dẫn 8 biện pháp khắc phục hội chứng này.
Một số nghiên cứu
cho thấy có tới 60-80% bệnh nhân gặp phải các vấn đề giảm trí nhớ và suy nghĩ
chậm chạp sau mắc COVID và tình trạng này có thể kéo dài.
Một số bệnh
nhân mô tả “sương mù não” khiến họ cảm thấy đầu óc mụ mẫm trong suy nghĩ, như
thể một làn sương mù không thể xuyên thủng ngăn chặn khả năng tiếp cận suy
nghĩ.
Hội chứng sương mù não khiến bệnh
nhân khó tiếp thu, suy nghĩ chậm chạp
Những bất thường
do sương mù não có thể ảnh hưởng đến trí nhớ, kỹ năng thị giác và không gian,
chức năng điều hành và khả năng xử lý thông tin. Khi các chức năng thiết yếu của
não không hoạt động bình thường, bạn sẽ khó hiểu, khó tập trung và thậm chí khó
ghi nhớ những điều đơn giản.
Về cơ bản, khi
sương mù não xảy ra, não của bạn không phục vụ tốt những yêu cầu như bạn mong đợi.
Hiện tượng sương mù não thường xảy ra cùng với các triệu chứng COVID kéo dài
khác như mệt mỏi, hụt hơi, khó thở, chất lượng giấc ngủ kém1. Cơ chế COVID-19
gây ra sương mù não
– Do
tăng cytokine, tăng phản ứng viêm trong não quá mức cần thiết
Nhiều nghiên cứu
cho thấy mức độ tăng của các cytokine gây viêm khu trú trong não trong nhiều tuần
sau khi nhiễm COVID-19. Nói một cách dễ hiểu, cytokine là các phân tử được tạo
ra bởi hệ thống miễn dịch có liên quan đến việc chống lại nhiễm virus
SARS-CoV-2. Tuy nhiên, phản ứng viêm quá mức và không kiểm soát được ở trong
não sẽ cản trở sự truyền dẫn giữa các tế bào thần kinh và có thể góp phần gây
ra sương mù não.
– Do tình trạng
thiếu oxy não trong quá trình mắc COVID
Những nghiên cứu
dựa trên hình ảnh đầu tiên về tổn thương thần kinh ở bệnh nhân COVID-19 đã phát
hiện ra những rối loạn chuyển hóa giống nhau ở cả não của bệnh nhân COVID và những
người bị thiếu oxy kéo dài. Lưu lượng máu đến não bị hạn chế và thiếu oxy não
kéo dài trong quá trình mắc COVID làm gián đoạn kết nối giữa các tế bào thần
kinh, gây cản trở sự phân phối oxy và năng lượng đến các vùng não cần thiết.
Cơ chế vừa nêu
được gọi là rối loạn chức năng khớp nối thần kinh và là một trong những nguyên
nhân hàng đầu gây ra các triệu chứng sương mù não COVID-19 sau khi virus đã biến
mất.
– Do rối loạn
chức năng của hệ thống thần kinh tự chủ
Ở một người khỏe
mạnh, hệ thống thần kinh tự chủ thường xuyên gửi thông điệp từ não đến tim, ruột,
dạ dày và các cơ quan khác để điều chỉnh tăng hoặc giảm hoạt động. Điều này được
thực hiện với sự trợ giúp của hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm.
Tuy nhiên, ở những
bệnh nhân sau COVID, hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm thường hoạt động
không ổn định, vì vậy khó điều chỉnh cơ thể thích nghi với từng tình huống phát
sinh.
– Do rối loạn
các cơ quan khác ảnh hưởng lên hoạt động của não
Cuối cùng, một
số bệnh nhân có thể bị sương mù não gián tiếp do hậu quả của rối loạn chức năng
của các cơ quan khác trong cơ thể gây ra, như các rối loạn thị lực chẳng hạn.
Ví dụ: nhìn mờ sau COVID do viêm kết mạc hoặc bệnh lý võng mạc, gây ra mệt mỏi
cho não và cuối cùng có thể dẫn đến sương mù não, mệt mỏi, cảm giác choáng ngợp
và nhiều hơn thế nữa.
2. Cách khắc
phục chứng sương mù não, giảm trí nhớ hậu COVID
Sống chung với
COVID có thể còn dài và còn nhiều thử thách phía trước, nhưng có một số điều bạn
có thể làm tại nhà để giúp phục hồi chứng sương mù não, giảm trí nhớ:
2.1 Thực
hành các bài tập thở
Thực tế, khi tư
vấn, bác sĩ phát hiện ra nhiều bệnh nhân chỉ đơn giản là quên tập thở vì họ
đang quá tập trung vào các việc khắc phục khác. Sau khi được tư vấn, nhiều bệnh
nhân kiên trì tập thở và kết quả chứng sương mù não và giảm trí nhớ phục hồi một
cách ngoạn mục.
Đơn giản, bạn cần
thực hành sớm tập thở hàng ngày:
Ngồi thẳng
lưng, một tay đặt lên bụng và tay kia đặt trên ngực;
Hít vào từ từ
và sâu qua mũi và cảm nhận bụng bạn phình ra;
Rồi từ từ thở
ra bằng miệng;
Lặp lại 5-6 lần
trong ngày, mỗi lần làm trong 10-15 phút.
Kiên trì tập thở
giúp khắc phục chứng sương mù não.
2.2 Nghỉ
ngơi và ngủ đủ giấc hậu COVID
Một đêm ngủ
không ngon sẽ không có tác động lớn, nhưng tình trạng thiếu ngủ tái diễn có thể
khiến tình trạng sương mù não, giảm trí nhớ của bạn trở nên tồi tệ hơn. Nghỉ
ngơi đầy đủ và cố gắng ngủ đủ giấc 7-8 giờ mỗi đêm là cách giúp giảm nhanh, hiệu
quả chứng chứng sương mù não và giảm trí nhớ
2.3 Áp dụng
một chế độ ăn uống tốt cho não
Một chế độ ăn uống
thiếu cân bằng có thể khiến não của bạn khó tập trung. Chế độ ăn giàu đường, chất
béo bão hòa hoặc nhiều calo có hại cho chức năng thần kinh, do làm tăng mức độ
căng thẳng oxy hóa và cản trở các chức năng nhận thức.
Ngược lại, một
số loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng thực sự có thể giúp não của bạn hoạt động
trơn tru hơn, chẳng hạn bạn nên ưu tiên thực phẩm chứa nhiều axit béo omega-3
có trong cá, đậu và các loại hạt; đồng thời tránh caffeine, rượu và thực phẩm
chế biến sẵn.
Thực phẩm chứa
nhiều axit béo omega-3 tốt cho não.
2.4 Cung cấp đủ
nước, chất lỏng cho cơ thể
Uống trung bình
8 ly (ly uống nước chứa 200ml) cho mỗi ngày. Tăng lượng chất lỏng cho cơ thể
như nước ép trái cây, các loại súp, canh… hàng ngày. Giữ đủ nước là một trong
những chìa khóa quan trọng giúp phục hồi các triệu chứng COVID kéo dài như mệt
mỏi, hụt hơi khó thở… và bao gồm cả chứng sương mù não, giảm trí nhớ sau COVID.
2.5 Tăng cường
vận động, đi bộ kèm hít thở sâu hàng ngày
Ngoài chứng
sương mù não, giảm trí nhớ, bạn còn có các triệu chứng khác đi kèm như hụt hơi,
khó thở, mệt mỏi… có thể sẽ gây khó khăn cho công việc hàng ngày của bạn. Tuy
nhiên, ngay cả những bài tập thể dục nhẹ nhàng cũng có thể giúp ích cho quá
trình hồi phục của bạn. Nếu bạn không thể chạy, thì hãy đi bộ, nhưng hãy cố gắng
vận động thường xuyên. Đi bộ 30 phút mỗi ngày, đi bộ kèm hít thở sâu đều giúp
tăng cường lưu lượng máu và cung cấp oxy cho não.
2.6 Sắp xếp
thứ tự các công việc và chia nhỏ các công việc trong một ngày
Để khống chế mệt
mỏi, giảm trí nhớ một cách hiệu quả, đừng vội vàng lao vào công việc và hãy thật
từ từ. Nếu bạn đang có nhiều công việc, hãy cố gắng sắp xếp thứ tự ưu tiên cho
những công việc quan trọng trong ngày vào lúc bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng
nhất. Cách chia nhỏ công việc có thể khiến bạn cảm thấy kiểm soát được, không cạn
kiệt năng lượng, không cùn mòn trí nhớ và tư duy.
Sắp xếp công việc
khoa học là cách để bạn đối phó với sự giảm trí nhớ.
2.7 Kết nối
với bạn bè và gia đình của bạn
Dù là gặp trực
tiếp, qua điện thoại hay email, tăng cường liên lạc với bạn bè và gia đình. Kết
nối với những người khác có thể làm cho bạn cảm thấy phấn chấn hơn và giữ cho bộ
não của bạn hoạt động tốt hơn.
2.8 Gặp chuyên
gia sức khỏe tâm trí
Cuối cùng, nếu
bạn có bất kỳ triệu chứng tâm trạng nghiêm trọng nào, bạn nên gặp chuyên gia trị
liệu hành vi nhận thức để được tư vấn và hướng dẫn thêm./.
TS.BS. Lê Thanh
Hải – Giám đốc Bệnh viện Phổi Thừa Thiên – Huế
0 nhận xét: